Gasteruptiidae – Zadziorkowate
Ciało smukłe. Głowa czarna. Tułów zwykle czarny (pomarańczowy np. u G.hastator), z wyraźnie uwydatnionym mesoscutum. Odwłok stylikowany, czarny – środkowe tergity lub ich krawędzie najczęściej czerwonopomarańczowe. Pokładełko u samic wyraźnie widoczne, o długości mniejszej, bądź większej od skrzydeł; wierzchołek pokładełka u niektórych gatunków czarny, u innych biały (i znów – w zależności od gatunku to rozjaśnienie jest mniej, lub bardziej rozległe). Tylne golenie zgrubiałe w części apikalnej.
W Polsce co najmniej 14 trudnych do rozróżnienia gatunków + łatwy do rozpoznania G.hastator. Zwykle obserwowane są dwa najpospolitsze z nich: Gasteruption jaculator (pokładełko bardzo długie z białym wierzchołkiem) i Gasteruption assectator (pokładełko krótkie, czarno zakończone).
Przedborski PK 03.07.2018 ♂ Fot. Jacek Strojny
Łódź – Widzew 24.06.2012 ♂
Łódź – Widzew 24.06.2012 ♂
Orelec 07.08.2021 ♀ Fot. Andrzej Kucharski
- Liczebność. Dwa najpospolitsze gatunki są liczne, większość pozostałych obserwuje się sporadycznie na rozproszonych, często bardzo nielicznych stanowiskach (co wynika m.in. z publikacji profesora Wisniowskiego)
- Biotop. Łąki, ugory, polany, przytorza, piaszczyste murawy – wszędzie tam, gdzie znajdą kwiaty i gatunki żywicielskie
- Wymiary. Długość ciała przeciętnie 9-18 mm (G.jaculator 10-16 mm)
- Aktywność. Maj – wrzesień
- Lokalizacja. Łódzkie, świętokrzyskie, lubelskie, lubuskie, Bieszczady. Rodzaj zasiedla cały kraj, jednak niektóre gatunki są bardzo lokalne
- Pokarm. Nektar. Pyłek tylko sporadycznie. Larwy pasożytują w gniazdach lepiarek Colletidae i miesierek Megachilidae; pożerają jaja i larwy gospodarza, a następnie zgromadzony zapas pyłku , lub pyłku wymieszanego z nektarem
- Podobne. Charakterystyczne, niemniej przy braku opatrzenia można je pomylić ze szczerklinami z rodzaju Ammophila
- Uwagi. Autorzy obserwacji – Michał Gałan Kamil Stajniak Jacek Strojny Andrzej Kucharski Lucyna Bugiera avidal
Najpospolitszy krajowy gatunek – Gasteruption assectator – wyróżnia się następującymi cechami:
- głowa z widoku od góry o szerokości wyraźnie przewyższającej szerokość, z delikatnym srebrnym opyleniem
- mesoscutum z wyraźnymi drobnymi zmarszczkami, bez jedwabistego połysku
- na bokach tergitów 2-4 pomarańczowe, zwykle połączone grzbietowo plamy
- pokładełko krótkie, 1-1.3 razy tak długie jak tylna goleń, bez wyraźnego oszczecenia
- tylne golenie oraz nasadowe człony tylnych stóp (basitarsus) z białą obrączką, która może być od spodu rozerwana
- 6 człon czułków 1.8 razy tak długi jak szeroki
- przedostatni (preapical) człon czułków 1.5 razy tak długi jak szeroki
Poniżej samica tego gatunku
Chociszewo 01.07.2022 ♀ Fot. Lucyna Bugiera
Chociszewo 01.07.2022 ♀ Fot. Lucyna Bugiera
Chociszewo 01.07.2022 ♀ Fot. Lucyna Bugiera
Chociszewo 01.07.2022 ♀ Fot. Lucyna Bugiera
Do gatunków bliźniaczych zalicza się m.in. Gasteruption boreale i Gasteruption nigritarse – samice tych gatunków różnią się m.in. krótszym pokładełkiem i gładszą strukturą mesoscutum, samce krótszą głową. Poniżej fotografie osobników z tej grupy gatunkowej
Sandomierz 2016 ♀ Fot. Kamil Stajniak
Las wiączyński 23.08.2016 ♀
Lublin 03.07.2022 ♂ Fot. Michał Gałan
Y tych samic jasny wierzchołek pokładełka i białe obrączki na tylnych goleniach pozwalają podejrzewać G.jaculator
Modlica 30.07.2015 ♀
Modlica 30.07.2015 ♀