Żądłówki eusocjalne. Tworzą wieloletnie społeczeństwa, na czele których stoi jedna lub kilka królowych (poliginia – królowe się tolerują wzajemnie lub oliginia – królowe się nie tolerują i zamieszkują osobne obszary gniazda). Wszystkie prace wykonują na ogół niezdolne do rozrodu bezskrzydłe robotnice minor – piastunki i zbieraczki, a mrowiska strzegą uzbrojone w potężne żuwaczki robotnice major (nie u wszystkich gatunków); kasty te skupiają wyłącznie samice. Przy czym przynależność do danej kasty na ogół ulega zmianie wraz z wiekiem – zazwyczaj występuje polietyzm wiekowy, czyli każda robotnica niezależnie od wielkości na początku zajmuje się królową/jajami i tak przechodzi przez kilka etapów życia by skończyć je na zewnątrz. Nawet minor będą bronić gniazda lub zbierać pokarm. Zawsze uskrzydlone samce pojawiają się w mrowisku efemerycznie; po rójce giną bez wyjątku i tylko u nielicznych gatunków stale występują w kolonii i nie giną po kopulacji. Niektóre gatunki wyspecjalizowały się w pasożytnictwie na społecznych krewniakach. Podczas łupieżczych napadów porywają poczwarki zdobywając tym samym zastępy przyszłych niewolnic. Królowe innych gatunków przedostają się do obcego mrowiska i zabijają królową, po czym zajmują jej miejsce. Robotnice z takiego mrowiska wychowują wtedy potomstwo inwazyjnego gatunku.
Przepiękne fotografie mrówek z różnych stron świata można oglądać w galerii Kamila Stajniaka.
W Polsce występuje co najmniej 109 gatunków mrówek (stan na 2023 rok), w większości bardzo trudnych do oznaczenia; liczba ta zapewne będzie się jeszcze zwiększać. Zostały one podzielone na 4 podrodziny:
- Ponerinae – Złośnice
- Myrmicinae – Wścieklice
- Dolichoderinae – Nadrzewnice
- Formicinae – Mrówki
Walka między robotnicami z gatunków Lasius i Myrmica, należącymi do dwóch oddzielnych podrodzin Formicinae i Myrmicinae Fot. Marek W. Kozłowski
Camponotus herculeanus - Gmachówka cieśla
Camponotus ligniperda - Gmachówka drzewotoczna
Camponotus vagus - Gmachówka belkowa
Colobopsis truncata - Gmachówka ruchliwa
Dolichoderus quadripunctatus - Nadrzewnica czteroplamka
Formica cinerea - Pierwomrówka żwirowa
Formica pratensis - Mrówka łąkowa
Formica pressilabris - Ozdobnica mniejsza
Formica rufa - Mrówka rudnica
Formica rufa - Królowa
Formica truncorum - Mrówka pniakowa
Harpagoxenus sublaevis - Tyranica
Lasius brunneus - Hurtnica wstydliwa
Lasius emarginatus - Hurtnica skalna
Lasius fuliginosus - Kartonówka zwyczajna
Lasius flavus - Hurtnica podziemna
Manica rubida - Wścieklica dorodna
Rodzaj Myrmica - Wścieklica
Polyergus rufescens - Zabora amazonka
Ponera coarctata - Złośnica zwyczajna
Solenopsis fugax - Mrówka złodziejka
Strumigenys emmae
Temnothorax spp. - Wysmuklice
O mrówkach to tu raczej zbyt skromnie jak na mój gust. Mogę liczyć w niedalekiej przyszłości o więcej gatunków? Wiem, że mrówki są raczej trudne do rozpoznawani, ale są w Polsce też takie gatunki, które można bez problemu rozpoznać gołym okiem: Camponotus vagus, C. fallax, Polyergus rufescens, Lasius fuliginosus, L. brunneus, L. emarginatus, Dolichoderus quadripunctatus, Manica rubida czy Solenopsis fugax.
Nadal zbyt skromnie. Mogę pomóc w pisaniu opisów do Formicidae.
Proszę bardzo, takie propozycje to ja lubię. Podeślij próbkę. avidal@o2.pl
Przyznaję, że dopiero teraz przeczytałem opis Formicidae…
1. Jeśli w kolonii znajduje się kilka królowych to mówimy o poligini. Oligoginia jest jej 'odmianą’ w której w kolonii rzeczywiście występuje kilka królowych, ale one same się nie tolerują- zamieszkują osobne obszary gniazda.
2. Robotnice nie zawsze są niezdolne do rozrodu. Przykładowo robotnice D. quadripunctatus mogą składać niezapłodnione jaja z których lęgną się samce. W „Społeczeństwach owadów” Wilsona jest nawet tabelka na kilka stron z gatunkami u których wykazano zdolność do składania jaj przez robotnice.
3. Z tym podziałem na rolę wg. podkasty (minor/major) jest różnie, bo zazwyczaj występuje polietyzm wiekowy, czyli każda robotnica niezależnie od wielkości na początku zajmuje się królową/jajkami i tak przechodzi przez kilka etapów życia by skończyć je na zewnątrz. Nawet minor będą bronić gniazda lub zbierać pokarm.
4. Major≠żołnierz. Major jest podkastą robotnic, zaś żołnierz to termin odnoszący się do osobnej kasty, która wyewoluowała od kasty królowych. Żołnierze są bardzo rzadkie i wiem tylko o jednym gatunku u którego występują (Cataglyphis bombycina)
5. Dodam jeszcze, że kwestia podkast robotnic to temat rzeka, zachęcam do zgłębienia, ale to dla nazbyt dociekliwych :D.
6. Co do samców to w większości jest tak jak w opisie, ale są też gatunki (niektóre lub wszystkie Hypoponera) u których samce stale występują w kolonii i nie giną po kopulacji. Nawet bodajże samce Stenamma debile roją się przez kilka dni po wylocie z gniazda.
7. Jeśli dobrze liczę to na ten moment mamy w Polsce 109 wykazanych gatunków.
Takie właśnie komentarze, zawierające masę konkretnych i fachowych informacji, są szczególnie mile widziane. Postaram się zmodyfikować opis zgodnie z zawartymi wskazówkami.