Mocno owłosione, czarne lub brązowe, smukłe muchówki. Oczy duże, zwykle owłosione, u samców holoptyczne. Głowa samic węższa, lecz całe ciało masywniejsze. Larwy saprofagiczne i fitofagiczne. Imagines nie pobierają wiele pokarmu. Leniowate wiosną bywają bardzo liczne, zwłaszcza gdy samce zbierają się w roje, a kiedy zmierzcha gromadnie noclegują na liściach drzew i krzewów, lub na roślinach zielnych. Leniowate nie są dobrymi lotnikami.
W Polsce co najmniej 19 gatunków.
